Meest gestelde vragen: stikstof & paardenhouderij

Met de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van stikstof en voornamelijk de depositie hiervan, ontstaan er veel vragen bij paardenhouders. Het antwoord op deze vragen is helaas altijd maatwerk, waardoor de exacte uitwerking voor iedere situatie anders kan zijn. Daarnaast gebeurt er momenteel heel veel in de stikstofdiscussie. Uitspraken van rechters en de plannen van de politiek veranderen de spelregels continu. In dit artikel beantwoorden we jullie meest gestelde vragen zo compleet mogelijk.

1)    Wanneer ben ik vergunningsplichtig voor de Wet Natuurbescherming?

Als een bedrijfsactiviteit stikstofdepositie veroorzaakt op een Natura 2000-gebied, moet je als eigenaar van het bedrijf uitzoeken of de activiteit vergunningsplichtig is op grond van de Wet natuurbescherming (Wnb). Of je deze vergunning nodig hebt is geheel afhankelijk van je locatie, je type bedrijf, het aantal dieren op het bedrijf, de afstand tot een Natura 2000-gebied en de wijze waarop je je dieren houdt. Door het uitvoeren van een AERIUS-berekening kan je achterhalen hoeveel stikstof neerdaalt op een stikstofgevoelig beschermd gebied. Wanneer dit meer is dan 0,00 mol/ha/jaar dan ben je vergunningsplichtig op basis van de Wet natuurbescherming. Er dient dan nagegaan te worden wanneer de aanwijsdatum is van het Natura 2000-gebied en wat je referentiesituatie was op deze aanwijsdatum. Ben je na deze referentiedatum meer dieren gaan houden, dan moet er heel goed bekeken worden hoe we deze dieren kunnen vergunnen. Is het aantal dieren lager of gelijk gebleven dan zijn er weer andere (makkelijkere) manieren om een natuurvergunning te krijgen door intern te salderen (zie vraag 5). Dit uitzoekwerk is een hele klus. Het is verstandig om hier een adviseur voor in te schakelen.
 
Veel paardenhouderijen hebben (nog) geen natuurvergunning. Als je hem niet bezit maar wel nodig hebt dan kun je een flinke boete riskeren. Alle paardenhouders moeten nu eigenlijk uitzoeken of ze die vergunning nodig hebben en of ze hem überhaupt wel aan kunnen vragen. Want er zijn ook locaties die hem niet aan kunnen vragen omdat het "stikstofplafond" al bereikt is. Dan moet je weer een heel ander proces in met extern salderen (zie ook vraag 5) waar in verschillende gevallen een flink prijskaartje aanhangt. Om erachter te komen of je de vergunning nodig hebt moet er dus een AERIUS-berekening gemaakt worden. Hieruit komt naar voren hoeveel stikstofuitstoot een bedrijf veroorzaakt op verschillende Natura 2000-gebieden.

 2)    Wat is het verschil tussen een natuur- en milieuvergunning?

Als je goed hebt opgelet bij de voorgaande vraag dan weet je dat de natuurvergunning voortkomt uit het gegeven of je stikstofdepositie veroorzaakt op een Natura 2000-gebied en of dit onder de 0,00 mol/ha/jaar blijft of gelijkwaardig is aan je referentiesituatie.  De regels voor de natuurvergunning staan in de Wet natuurbescherming en hierboven al deels benoemd.
 
De milieuvergunning heeft daarentegen vooral te maken met hoeveel paarden je houdt. Deze wordt afgeven op basis van de Wet milieubeheer en heeft een relatie met het Activiteitenbesluit en de Wet geurhinder en veehouderij. De Wet natuurbescherming regelt alles wat verband houdt met de bescherming van natuurgebieden, de vogelrichtlijn en de habitatrichtlijn. Deze kijkt alleen of het houden van paarden de natuur schaadt. De Wet milieubeheer en de Wet geurhinder en veehouderij regelen met name hoeveel dieren er gehouden mogen worden op een locatie zonder dat er overlast of gezondheidsrisico’s ontstaan.
 
Het zijn dus echt twee aparte vergunningen, al maken we vaak mee dat iemand bijvoorbeeld een milieuvergunning heeft voor vijftig paarden terwijl op de vergunning maar dertig paarden staan. Hoeveel paarden mag je dan houden? Je zou denken dat je hierbij altijd voor het laagste aantal moet gaan als basis, maar het kan ook zo zijn dat je dermate ver van een Natura 2000-gebied afzit dat hier een minimale waarde voor is gebruikt. Wil je zeker weten hoe dit in jouw situatie zit? Neem dan contact met ons op.

3)    Wanneer ben ik piekbelaster?

Helaas is het antwoord op deze vraag lastig te geven, want dat weet niemand. In de politiek en media wordt gezegd dat er een lijst bestaat van bedrijven in Nederland waar alle piekbelasters op staan, maar tot nu toe is deze nog niet bekend gemaakt of uitgelekt. Wel is duidelijk dat met piekbelasters de bedrijven worden bedoeld die de meeste stikstof uitstoten op Natura 2000-gebieden. Het schijnt dat deze bedrijven zo veel stikstof uitstoten dat wanneer ze verhuizen of aangepast worden met deze vrijgekomen stikstof alle PAS-melders kunnen worden gelegaliseerd. Maar hoe weet je of je als paardenbedrijf een piekbelaster bent? Wij denken dat deze kans klein is, omdat andere bedrijven zoals een melkveehouderij of varkenshouderij in de buurt al snel meer stikstof veroorzaken dan een paardenbedrijf. Maar toch is de kans niet uitgesloten. Als jij namelijk het enige bedrijf bent in de directe omgeving van een Natura 2000-gebied en er geen andere bedrijven zijn die stikstof veroorzaken op ditzelfde gebied dan kan het dus wel zijn dat jij de piekbelaster bent.

4)    Wat is een PAS-melder?

Er wordt veel gesproken in de media en politiek over de PAS-melders. Maar wie zijn dat? Voorheen werkten we bij aanvragen in het kader van de stikstofuitstoot met de Programmatische Aanpak Stikstof. Deze hele systematiek is in mei 2019 door een uitspraak van de Raad van State onderuitgehaald. PAS-melders waren bedrijven die wel stikstof uitstootten, maar onder de drempelwaarde bleven en daardoor niet vergunningsplichtig waren voor de Wet natuurbescherming. Zij konden een melding doen bij de provincie voor het opstarten van een bedrijf of verandering van het bedrijf. Veel paardenhouderijen stoten een kleine hoeveelheid stikstof uit waardoor zij met een PAS-melding destijds aan de wetgeving voldeden.  Het indienen van de PAS-melding deed je alleen als je een lage uitstoot van stikstof had waarvan de hoeveelheid dus niet vergunningsplichtig was. Doordat de PAS-systematiek onderuit is gehaald, is het nu de vraag wat te doen met de PAS-melders? Destijds voldeden ze aan de regelgeving en nu door het doorhalen van de systematiek zijn ze vergunningsplichtig. Als PAS-melder ben je dus als het ware tussen wal en schip beland. Het Rijk heeft vorig jaar al aangegeven dat alle PAS-melders gelegaliseerd kunnen worden door de melder een vergunning voor de Wet natuurbescherming te verlenen, omdat ze naar eer en geweten hebben gehandeld. Tot 1 december 2022 kon je dit verzoek tot legalisatie aanvragen. Voor degene die dit nog niet hebben gedaan wordt nu gewerkt aan een plan om stikstof vrij te maken (bij de piekbelasters) om met deze vrijkomende stikstof de PAS-melders te legaliseren. Deze plannen laten lang op zich wachten. Ons advies is: heb je mogelijkheden om intern of extern te salderen kies dan voor deze weg. Dat kost een extra investering maar geeft je wel meer duidelijkheid.

5)    Wat is intern salderen?

Even simpel gezegd betekent intern salderen dat jij veranderingen in je bedrijf aanbrengt die de stikstofdepositie niet verhogen. Koop jij als paardenhouder een melkveebedrijf waar een depositie van 300 kilo ammoniak per jaar op zit dan betekent dit met een simpele rekensom dat we dit bedrag delen door de 5 kilo (die een paard uitstoot). Dat wil zeggen dat je 60 paarden mag houden zonder dat dit de stikstofuitstoot doet stijgen (in de praktijk is deze rekensom een stuk ingewikkelder). In dat geval ben je nog niet verplicht om een natuurvergunning aan te vragen (na 2024 wordt intern salderen hoogst waarschijnlijk wel vergunningsplichtig). Als je echter maar 30 stallen hebt en dus geen 60 paarden gaat houden dan kan je ook besluiten om terug te gaan in het aantal paarden. Daarmee heb je een stikstofafname en ben je intern aan het salderen waardoor je een positief weigeringsbesluit kunt aanvragen bij de provincie. Er is recent een uitspraak geweest waarin is aangegeven dat een positief weigeringsbesluit evenveel waarde heeft als een natuurvergunning. Het is dus verstandig om deze (alsnog) aan te vragen. Zie ook vraag 7.

6)    Wat is extern salderen?

Bij extern salderen koop je stikstofrechten die je extra nodig hebt bij de bedrijfsvoering en het aantal dieren dat je wilt houden. Dit doe je bij een lokaal ander bedrijf die op dezelfde hexagonen van het Natura 2000-gebied valt als jij. Met extern salderen worden rechten van de ene locatie naar de andere locatie verplaatst. Bij extern salderen koop je dus stikstof van een ander bedrijf, waarbij 30% van de stikstof die je koopt moet afgeroomd worden. Deze afroming vindt plaats ten opzichte van de bruto hoeveelheid stikstofemissie die wordt gesaldeerd tussen saldogever en saldo-ontvanger Deze 30% wordt teruggeven aan de natuur en is dus pure natuurwinst. Bij dit proces komt veel papierwerk kijken. Het is aan te raden hier een adviseur voor in te schakelen. De regels voor extern salderen worden door de provincies toegepast en dus zijn zij bevoegd om extra regels te formuleren, waardoor er landelijke verschillen ontstaan.
 

7)    Wat is het positief weigeringsbesluit?

Als je intern kunt salderen omdat je stikstofuitstoot gelijk blijft of daalt dan heb je op basis van vaste jurisprudentie geen natuurvergunning nodig. Als je intern gaat salderen dan moet je je milieumelding of -vergunning aanpassen. Daarmee voldoe je aan de Wet milieubeheer en de uitspraak voor intern salderen. Maar hoe toon je aan dat je aan de Wet natuurbescherming voldoet als je geen natuurvergunning nodig hebt? Hiervoor kan je bij de provincie (want die is daarvoor bevoegd) een positief weigeringsbesluit aanvragen. In de praktijk betekent dit dat je alle stukken indient die je ook voor een aanvraag voor een natuurvergunning moet aanleveren waarbij je aantoont dat je voldoet aan intern salderen. De provincie beoordeelt je aanvraag en concludeert vervolgens dat je geen natuurvergunning nodig hebt en geeft een positief weigeringsbesluit. Afgelopen jaar was vooral onder juristen veel discussie vanwege de hoge kosten voor dit besluit en wat dit ‘papiertje’ nu echt waard is.

Update 20 december 2022

De rechtbank Gelderland heeft op 18 oktober 2022 besloten dat het positief weigeringsbesluit dezelfde status heeft als een natuurvergunning. Dat was goed nieuws en hierop hebben ondernemers actie ondernomen om deze positieve weigering alsnog aan te vragen. Helaas heeft de rechtbank Brabant op 7 december anders besloten. Situaties in bedirjven veranderen snel en een positieve weigering is alleen een beoordeling van wat je op dat moment aanvraagt weigert er iets in je aantal dieren of diersorten dan is het 'papiertje' dus niks meer waard oordeelde deze rechter. We staan dus weer in een stikstof-impasse.

8) Wat betekent dit allemaal voor mij?

Geen situatie is hetzelfde en dus zal jij niet op internet kunnen lezen wat jij nu expliciet moet doen. Toch zijn er wel bepaalde vragen waar je de antwoorden op kunt achterhalen. Bijvoorbeeld wat je huidige vergunde situatie is voor de Wet milieubeheer en natuurbescherming. Ook het verleden wat stikstof betreft is handig om inzichtelijk te hebben. Het heden en verleden geven je namelijk informatie of er nog ruimte in zit of dat je tekortkomt. Het is altijd maatwerk en dus is ons advies om dit goed door te laten rekenen.